Mobbing Nedir? Mobbing Nasıl İspatlanır?

MOBBİNG NASIL İSPATLANIR?

Mobbing Nedir
Mobbing Nedir

“İşyerinde psikolojik taciz” kavramının uluslararası literatürde yaygın kullanım şekli olan “mobbing” nedir? Aşağılama, alay, damgalama, dışlama ve izolasyon gibi eylemlerle açığa çıkan mobbing nasıl ispatlanır? Mobbing türleri ve mobbing cezası. İşte tüm yönleriyle mobbing…

Psikolojik taciz, yaygın bilinen adı ile mobbing, “İşyerlerinde bir veya birden fazla kişi tarafından diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik biçimde devam eden, yıldırma, pasifize etme veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik değerlerine, mesleki durumlarına, sosyal ilişkilerine veya sağlıklarına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışlar bütünüdür” şeklinde tanımlanmış ve 2014 yılında Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından yayınlanan “İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi’nde yer almıştır.

İngilizce’de mobbing şeklinde kullanımı olan kavram Türkçe’ye “psikolojik taciz” şeklinde çevrilmiştir. Psikolojik taciz çalışma hayatının başından beri varolagelmiş bir durumdur denebilir. Dünya’da bütün kültürlerde ve ülkelerde, yaş, cinsiyet, kıdem, hiyerarşik konum ayrımı olmadan çalışanların karşılaşması muhtemel bir işyeri sorunu olan işyerlerinde psikolojik taciz (mobbing), iş ahlakın aykırı sistematik yürütülen bir işyeri sorunudur. Öte yandan yapılan çalışmalar azınlık olmanın da psikolojik tacize maruz kalma olasılığını artırdığını göstermiştir.

Bir de ters mobbing diye bilinen, bir yöneticinin ya da bir grup yöneticilerin kendi üstlerine yaptıkları yıldırma ve istifaya zorlama eylemleridir. Bu şekilde çalışan talimatlara uymaz, verilen görevi yerine getirmez, asılsız söylentiler çıkartıp yanlış yönlendirme gibi eylemler yapılabilmektedir. Mobbing uygulayanlar genel olarak aşırı denetleyici, hep güçlü olma isteği ve iktidarı elde etmek için kötü yolları deneme gibi yollara başvurabiliyorlar. Mobbinge karşı hukuksal yolları deneyerek başarı olunabilir. Hukuksal yollarla mücadelenin en önemli unsuru ise delillerdir. Ne kadar çok kanıtlayıcı deliller toplanırsa hukuksal anlamda üstün olabilirsiniz.

MOBBİNG KELİMESİNİN TARİHÇESİ

Mobbing sözcüğü önceleri çocukların birbiriyle olan zorbalık ilişkilerini tanımlamakta kullanılmıştır. İşyerlerinde de 1950-1960’lı yıllarda yapılan araştırmalar, mobbingin sadece çocuklar arasında yaşanmadığını ortaya koymuştur.

Mobbing duygusal bir saldırıdır. Yaş, ırk, cinsiyet ayrımı gözetmeden, taciz, rahatsız etme ve kötü davranış yoluyla herhangi bir kişiye yönelen saldırganlıktır. Kişiyi iş yaşamından dışlamak amacıyla kasıtlı olarak yapılır. Kişinin saygısız ve zararlı bir davranışın hedefi olmasıyla başlar. İşveren ima ve alayla, karşısındakinin toplumsal itibarını düşürmeye yönelik saldırgan bir ortam yaratarak kişiyi işten ayrılmaya zorlar.

“MOBBİNGE İÇİN HAKSIZ VE YERSİZ OLARAK BİRTAKIM FİİLLERİN VARLIĞI ESASTIR”

Mobbinge verilebilecek örnekler için haksız ve yersiz olarak birtakım fiillerin varlığı esastır. Buradan hareketle, bir işyerinde fazla mesai yapılabilir, işçi ödenecek ücreti mukabilinde veya kullandırılacak izin karşılığında fazla mesaiye kalabilir ancak sadece laf olsun diye o işçi üzerinde sahip olunan fazla mesai hakkının kötüye kullanılması suretiyle gereksiz şekilde işçinin eve geç gitmesine sebep olunuyorsa ve bu durum süreklilik kazanmışsa mobbingin varlığından bahsedebiliriz.

Aynı şekilde yine bir işyerinde işçiye gösterilen kötü muamele ve aşağılama ile bir işçiyi diğerlerinden ayrıştırıcı, öteleyici, moral ve motivasyonunu düşürecek ifadeler veya fiiller ile güç ve kapasitesinin üzerinde işler yapmaya zorlanması veya yapacağı işlerin engellenmesi ve bu sebeple işçinin kendini kötü hissetmesi, çalışamaz duruma düşürülmesi o işyerinde işçiye mobbing uygulandığını göstermektedir.
Bir araştırmaya göre mobbing, kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda, okullarda ve sağlık sektöründe daha yaygındır. Yüksek işsizlik oranları ve dolayısıyla çalışanın değersiz görülmesi mobbingin artmasına neden olmaktadır. Sonuç olarak her işyerinde ve her türlü kuruluşta rastlanabilir. Organizasyon bozukluğunun daha fazla olduğu işyerlerinde, disiplin getirmek, verimliliği artırmak, refleksleri koşullandırma (askeri disiplin) öne sürülerek yapılmakta ve meşrulaştırılmaktadır.

DAVRANIŞSAL BELİRTİLERİ NELERDİR?

  • Çalışma arkadaşlarıyla aralarında çıkan tartışmalar, her zamankinden çok daha fazla olmaya başlar.
  • Kişi, başkalarının ofisine girdiğinde konuşma hemen kesilir, konu değiştirilir.
  • Kişi, işle ilgili önemli gelişmeler ve haberlerin dışında bırakılır.
  • Kişinin arkasından çeşitli söylentiler çıkarılır; kulaktan kulağa fısıltılar yayılır.
  • Kişiye, yetenek ve becerilerinin çok altında veya uzmanlık alanına girmeyen işler verilir.
  • Birey, her yaptığı işin ince ince gözlendiğini hisseder.
  • İşe geliş gidiş saatleri, telefon konuşmaları, çay ya da kahve molasında geçirdiği zaman ayrıntılarıyla kontrol edilmektedir.
  • Birey, diğerleri tarafından sürekli eleştirilir veya küçümsenir.
  • Birey, sözlü veya yazılı soru ve taleplerine yanıt alamaz.
  • Birey, üstleri veya iş arkadaşları tarafından kontrol dışı tepki göstermeye kışkırtılır.
  • Birey, şirketin özel kutlamaları veya diğer sosyal etkinliklerine kasıtlı olarak çağrılmaz.
  • Bireyin dış görünüşü veya giyim tarzıyla alay edilir.
  • Bireyin işle ilgili tüm önerileri reddedilir, yanıtsız bırakılır, sanki yokmuş gibi davranılır.
  • Çalışan iş ortamında yokmuş gibi davranılması, iletişimin kesilmesi.
  • Kendisinden daha alt düzeydeki görevlerde çalışanlardan daha düşük ücret alır.

RUHSAL VE FİZİKSEL BELİRTİLERİ

  • Sıkıntı, panik atak, depresyon, tükenmişlik, öfke kontrol sorunları, yarım baş ağrısı, baş dönmesi, dikkat sorunları, cinsel işlev bozuklukları, ilişkisel problemler ve uykusuzluk.
  • Kaşınma, kızarma, pullanma, egzama veya döküntü gibi deri hastalıkları.
  • Ağrılar
  • Hızlı ve düzensiz çarpıntılar, kalp krizi.
  • Titreme, terleme, bacaklarda halsizlik hissetme, kas ağrıları.
  • Midede yanma hissi, hazım zorluğu gibi mide rahatsızlıkları, ülser.
  • Kilo kaybı ya da aşırı kilo alma.
  • Nefessiz kalma, nefes alamama gibi solunum sorunları.
  • Organizmanın savunma yapılarında zayıflama, hastalıklara çok çabuk yakalanabilme.

Burada, her bir fiziksel semptomun ruhsal bir şeyin dönüşümünü temsil ettiğini söyleyebiliriz. Mobbing’e maruz kalmış kişilerde sıklıkla gördüğümüz “unutma/unutkanlık”, “dikkat” sorunları aslında dışardan baktığımızda acı veren temsillerin ve tesirlerin örtülüp bastırıldığını tespit etmemizi sağlayan en açık araçlardır. Birey tüm bu fiziksel ve ruhsal belirtilerle “varlığını” korumaya çalışmaktadır.

MOBBİNG NASIL İSPATLANIR?

Günlük iş hayatında hiç mobbing altında kaldığınızı düşündünüz mü? Eğer böyle bir baskı altında kaldığınızı düşünüyorsanız, mobbing nasıl ispatlanır diyorsanız bu mobbing örneklerini iş hayatınızda test edebilirsiniz.

  • Yetkileriniz azaltılabilir
  • Bıktırıcı ve usandırıcı politika uygulanabilir
  • Sizden bilgi saklanabilir
  • Sizi görmezden gelme, grubunuzdan ayrı tutulmaya çalışılması
  • Sizde güvensizlik hissi uyandırılması
  • Bitirilmesi zor bir süre içerisinde görevler verilmesi
  • Küçük hataların büyük sorunlara dönüştürülmesi

MOBBİNG ŞİKAYETİ İÇİN NEREYE BAŞVURULUR?

  • Alo 170,
  • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,
  • TBMM,
  • Anayasa Mahkemesi,
  • Kamu Görevlileri Etik Kurulu,
  • Kamu Denetçiliği Kurumu,
  • Türkiye İnsan Hakları Kurumu
  • İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları’na başvurabilirler.

Mobbing’e uğradığını düşünen çalışan kendisine uygulanan davranışlarla ilgili açık ve net deliller toplamaya başlamalıdır. Bu noktada şahitler, maaş kesme varsa bordrolar, kamera kayıtları, e- mailler, kullanılan ilaç faturaları, verilen işlerle ilgili belge ve örnekler alınarak delil olarak sunulabilir. Çünkü yargıya intikal eden davalarda delil etkin bir yargılama için önemlidir. Kamu ve özel sektör ayırt etmeksizin tüm çalışanlar şikayet ve bilgi almak için 7 gün 24 saat ALO 170 Hattına başvurabilirler. Şunu unutmamakta fayda var; İşverenler, nasılsa açığa çıkmaz düşüncesiyle mobbingi neredeyse kendilerine hak görmekte ve bu durum sık sık kullanılan bir yöntem olduğu için, çalışanların haklarını sonuna kadar savunması ve geri adım atmaması gerekir. Çünkü atılan her geri adım, mobbing uygulayanı daha da güçlendirecektir.

Türkiye’de son yıllarda mobbinge maruz kalan sayısı giderek artmaktadır. İş kanunun işçiyi koruyan tazminat ve işe iade haklarından kurtulmak isteyen işverenler, mobbingle işçiyi istifaya zorlayabilir. Bu işçi için psikolojik olarak zararlara yol açmaktadır. Buna istinaden 6098 sayılı Borçlar Kanununun 417. Maddesinde işçiyi koruyan düzenleme yapılmıştır. Düzenleme şöyle:

  • İşveren-işçi hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak, saygı göstermek,
  • İşyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamak,
  • İşçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları gibi hükümler yer almıştır.

İlk yorum yapan olun

Bir yanıt bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*