Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?
Bedelli Sermaye artırımı, şirketlerin dış kaynaklardan temin ettikleri yeni kaynaklar karşılığında hisse senedi dağıttıkları bir sermaye artırımı türüdür. Bu tür artırımlar, ortakların yeni hisse senetlerine katılma haklarını temsil eden Rüçhan Hakkı ile gerçekleştirilir. Şirketlerin bu tür bir artırıma gitmelerinin başlıca iki nedeni bulunmaktadır:
- Faaliyet Hacminin Büyümesi: Şirketin büyümesiyle birlikte artan sermaye ihtiyacı.
- Yeni Yatırımlar: Şirketlerin yeni yatırımlar için ihtiyaç duydukları fonların bir kısmını, sermaye artırımı yoluyla elde etme çabası.
Bedelli Sermaye artırımı, şirkete önemli bir finansman kaynağı sağlar. Bu kaynaklar genellikle mevcut ortaklardan temin edilse de, bazı durumlarda mevcut ortakların Rüçhan Hakları kısıtlanarak yeni ortaklara bu imkan daha yüksek bir bedelle sunulabilmektedir. Bu durum, şirketlerin daha fazla fon sağlayabilme ihtiyacının bir sonucudur. Şirketler, nominal değeri 1.0 TL olan yeni senetleri mevcut ortaklarına yine 1.0 TL’den sunarak, bir senet için 1.0 TL fon elde ederken, yeni ortaklara daha yüksek bir fiyattan hisse senedi satarak daha fazla fon temin etme fırsatı yakalamaktadırlar.
Bedelli Sermaye Artırımı Muhasebe İşlemleri
Yukarıda belirtildiği gibi, şirketler genellikle 1.0 TL’lik nominal değere sahip yeni senetleri mevcut ortaklarına 1.0 TL karşılığında sunarlar. Ancak bazı durumlarda, daha fazla fon ihtiyacı olan şirketler, Rüçhan Hakkını mevcut ortaklarına daha yüksek bir bedelle kullandırma yoluna gidebilirler.
Bedelli Sermaye artırımı sırasında, şirketler mevcut ve yeni ortaklarına primli fiyattan sundukları senetlerin primli kısmını Bilanço’da Özsermayenin Emisyon Primi kalemine kaydederler. Örnek vermek gerekirse:
ABC A.Ş., yaptığı Bedelli Sermaye artırımı kapsamında mevcut veya yeni ortaklarına 1.0 TL nominal değere sahip her bir hisse senedini 3.0 TL’den sunmuştur. Bu durumda, şirketin yapacağı muhasebe işlemi şu şekilde olacaktır:
| Kasa | 3.0 TL |
| Ödenmiş Sermaye | 1.0 TL |
| Emisyon Primi | 2.0 TL |
Bedelli Sermaye artırımı sırasında ortaklardan fon talep edildiği için, bu fonların ortakların öz kaynaklarından karşılanması gerekmektedir. Ayrıca, temettü ödemelerinden elde edilen kaynaklar ile bu fonların bir kısmının veya tamamının karşılanması da mümkündür. Bu durum, temettüden kaynaklanan bedelsiz sermaye artırımı ile benzerlik göstermektedir ve İMKB’ye kote şirketler arasında sıkça kullanılan bir yöntemdir.
Piyasa Değerine Etkisi
Bedelli Sermaye artırımı, şirketlerin piyasa değerlerini de etkileyen bir süreçtir. Bu durumu daha net anlayabilmek için aşağıdaki örneği inceleyelim:
XYZ A.Ş. örneğinde, şirketin cari piyasa verilerinin %50 Bedelli Sermaye artırımı gerçekleştirdiğini varsayalım. Şirket, Rüçhan Haklarını 3.0 TL’den kullandırmaktadır.
| XYZ A.Ş.’nin Cari Piyasa Verileri | |
| Ödenmiş Sermaye | 100 milyon TL |
| Hisse Senedi Sayısı | 100 milyon adet |
| Hisse Senedi Fiyatı | 5.0 TL |
| Piyasa Değeri | 500 milyon TL |
Şirket %50 Bedelli Sermaye artırımı yapmaktadır. Bu durumda, 100 milyon TL’lik eski ödenmiş sermayesine 50 milyon TL’lik yeni sermaye eklenerek toplam sermaye 150 milyon TL olmaktadır. Ancak, şirketin kasasına 150 milyon TL (50 milyon yeni hisse senedi x 3.0 TL hisse başına rüçhan hakkı bedeli) girmektedir. Hisse senedi sayısı da ödenmiş sermaye ile orantılı olarak artacak ve toplam 150 milyon adet olacaktır.
| Kasa | 150 milyon TL |
| Ödenmiş Sermaye | 50 milyon TL |
| Emisyon Primi | 100 milyon TL |
Sermaye artırımları esnasında hisse senetlerinin yeni fiyatlarını hesaplamak için kullanılan formül ile, şirketin hisse senetlerinin eski değeri olan 5.0 TL üzerinden yeni fiyatlarını ve buna bağlı piyasa değerlerini bulabiliriz. Şirketin temettü dağıtmadığını ve bedelsiz sermaye artırımı yapmadığını varsayarsak, hisse senetlerinin yeni fiyatı 4.33 TL olarak hesaplanmaktadır. Bu fiyatı en yakın fiyat aralığına yuvarladığımızda, 4.35 TL değerini buluruz ve hisse senedi sermaye artırımı sonrası ilk seansta bu fiyattan işlem görmeye başlayacaktır. Bu yeni fiyat üzerinden şirketin piyasa değerini hesapladığımızda:
(4.35 TL x 150 milyon adet senet) = 652.5 milyon TL piyasa değeri elde ederiz. Yapılan sermaye artırımı işlemi, şirketin piyasa değerini 152.5 milyon TL artırmış ve bu tutarın, şirketin kasasına giren tutara eşit olduğu görülmektedir.
| XYZ A.Ş.’nin Yeni Piyasa Verileri | |
| Ödenmiş Sermaye | 150 milyon TL |
| Hisse Senedi Sayısı | 150 milyon adet |
| Hisse Senedi Fiyatı | 4.35 TL |
| Piyasa Değeri | 652.5 milyon TL |
