Afrika’da hızla yayılan maymun çiçeği virüsü, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından acil durum ilan edilmesine neden oldu. Bu gelişmelerin ardından, Türkiye’de maymun çiçeği vakalarının görülüp görülmediği, kamuoyu tarafından en çok merak edilen konular arasında yer alıyor. Peki, maymun çiçeği Türkiye’de tespit edildi mi? Maymun çiçeği ölümcül bir hastalık mı? İşte bu soruların yanıtları ve detaylar.
MAYMUN ÇİÇEĞİ TÜRKİYE’DE GÖRÜLDÜ MÜ?
Sağlık Bakanı Prof. Dr. Kemal Memişoğlu, göreve geldikten sonra gazetecilerle bir araya gelerek maymun çiçeği salgını hakkında şu açıklamalarda bulundu:
- Maymun çiçeği ve COVID-19 ile ilgili gelişmeleri sürekli takip ediyoruz.
- Ancak şu anda Türkiye’de herhangi bir alarm durumu söz konusu değildir.
- Eczanelerde ilaç bulunmaması gibi bir sorun yaşanmamaktadır.
- Bu konuda ilaç markası değil, etken maddesi üzerinden değerlendirme yapmamız önemlidir.
DSÖ ACİL DURUM İLAN ETTİ
Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, “DSÖ Acil Durum Komitesi bugün toplandı ve bana durumun uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu oluşturduğu tavsiyesini bildirdi. Bu tavsiyeyi kabul ettim.” şeklinde ifade etti.
MAYMUN ÇİÇEĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Maymun çiçeği hastalığı, genellikle şu belirtilerle kendini gösterir:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Yaygın vücut ağrıları
- Lenf bezlerinde şişlik
- Cilt lezyonları (döküntüler)
Lenf bezi şişliği, maymun çiçeğinin çiçek, su çiçeği ve kızamıktan ayıran en belirgin özelliğidir. Belirtiler, virüsle temastan ortalama 6-13 gün sonra ortaya çıkar. İlk 5 gün boyunca ateş, şiddetli baş ağrısı, lenf bezlerinde şişlik, sırt ağrısı ve aşırı halsizlik gibi belirtiler gözlemlenir. Ciltteki döküntüler ise ateş başladıktan sonra 1-3 gün içinde ortaya çıkar ve avuç içi, ayak, ağız içi, genital bölge ve gözlerde lezyonlar şeklinde görünür; bu lezyonlar kabuk bağlayarak zamanla ortadan kalkar.
MAYMUN ÇİÇEĞİ TEDAVİSİ VE AŞISI VAR MI?
Maymun çiçeği için spesifik olarak yaygın bir ilaç bulunmamaktadır; ancak vakalar genellikle sidofovir ve brinsidofovir gibi etken maddelerle kontrol altına alınabilmektedir. DSÖ, Afrika’daki deneyimlerden yola çıkarak çiçek aşısının maymun çiçeğinden yüzde 85’e kadar koruma sağlayabileceğini belirtmiştir. Ancak çiçek aşısı, hastalığın dünya genelinde sonlanması sebebiyle 1980’den beri uygulanmamaktadır. Bu nedenle günümüzde çiçek aşısı yapılmış kişiler genellikle 40-50 yaş üzerindeki bireylerden oluşmaktadır. Uzun bir süre geçmiş olması, bu aşının koruyuculuğu hakkında soru işaretlerine yol açmaktadır.
MAYMUN ÇİÇEĞİ TANISI NASIL KONUR?
Maymun çiçeği hastalığı şüphesi durumunda, belirtiler gösteren kişilerin son bir ay içinde riskli bölgelere seyahat edip etmedikleri veya benzer belirtileri olan kişilerle yakın temasları olup olmadığı sorgulanmalıdır. Kan örnekleri ile tanı konulması zor olan bu hastalık, kanda çok kısa süre kaldığı için PCR ile saptanamamaktadır. Ayrıca, antijen ve antikor testlerinin de daha önce uygulanan çiçek aşısı gibi nedenlerle her zaman doğru sonuç vermeyeceği düşünülmektedir. Hastalık şüphesi olan durumlarda, lezyonlardan uygun şekilde alınan örneklerin “biyogüvenlik düzeyi 2” olan laboratuvarlara gönderilmesi gerekmektedir. Maymun çiçeği hastalığı doğrulanan hayvan veya kişilerle temas edenlerin, son temastan sonra 21 gün boyunca belirtiler açısından izlenmesi önemlidir.
MAYMUN ÇİÇEĞİ ÖLDÜRÜCÜ MÜ?
Maymun çiçeği genellikle 2-4 hafta içinde kendiliğinden iyileşme eğilimindedir. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde ve küçük çocuklarda ağır seyirli hastalıklar görülebilmektedir. Genel olarak hastalanan bireylerin çoğunluğunu küçük yaştaki çocuklar oluşturmakta ve bu hastaların yaklaşık yüzde 3-6’sı hayatını kaybetmektedir. Orta Afrika alt tipindeki hastalıklarda öldürücülük oranı yüzde 11’e kadar çıkarken, güncel vakalara neden olduğu düşünülen Batı Afrika alt tipinin öldürücülüğü ise yüzde 1 gibi daha düşük bir oranda kalmaktadır.
