
Tavaf Nedir?
Hac ibadetinin önemli bir parçası olan tavaf, Hacer-i Esved’in hizasından başlanarak Kâbe’nin etrafında, Kâbe sola alınarak yedi defa dönmeyi ifade eder. Tavaf çeşitleri arasında yer alan Ziyaret Tavafı, haccın önemli bir rüknüdür ve yerine getirilmesi gereken temel ibadetlerdendir.
Ziyaret Tavafı Ne Zaman Yapılır?
Ziyaret Tavafı, diğer adıyla İfaza Tavafı, haccın vazgeçilmez bir unsuru olarak kabul edilir. Kur’an-ı Kerim’de yer alan, “Ve Beyt-i Atîk’i (Kâbe’yi) tavaf etsinler.” (el-Hac, 22/29) ayeti, bu tavafın gerekliliğini vurgular. Tavafın yapılması emri, Mekkeli ve Mekkeli olmayan tüm hacı adayları için geçerlidir.
Ziyaret Tavafı’nın geçerli olabilmesi için, Arafat vakfesinin gerçekleştirilmiş olması ve bu tavafın belirlenen zamanda yapılması şarttır. Tavafın vaktinin başlangıcı ise Kurban Bayramı’nın ilk günüdür. Hanefî ve Mâlikî mezheplerine göre fecr-i sâdıkın doğmasıyla, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine göre ise gece yarısından sonra başlar. Ancak bu tavafın, bayramın birinci günü Akabe cemresi taşlanıp, kurban kesilip tıraş olduktan sonra yapılması daha faziletli kabul edilir.
Cumhura göre, ziyaret tavafının son vakti için bir sınırlama bulunmamaktadır. Yani, bu tavaf ömrün sonuna kadar yapılabilir. Eğer bir hacı adayı tavaf etmeden memleketine dönerse, daha sonra geri dönüp tavafını yapabilir. Bu durumda, ziyaret tavafı farzı yerine gelmiş olur ve gecikme nedeniyle herhangi bir ceza söz konusu değildir (Mâverdî, el-Hâvî, 4/192; Kâsânî, Bedâi‘, 2/132; İbn Kudâme, el-Muğnî, 3/408; Aliyyü’l-kârî, Fethu bâbi’l-‘inâye, 3/85). Ancak, ziyaret tavafı yapılıncaya kadar cinsel ilişki yasağı devam etmektedir.
Tavaf Çeşitleri
Tavaf, hükmü itibarıyla dört ana kategoriye ayrılır: farz, vacip, sünnet ve nâfile. Bunun yanı sıra, yapılış şekli itibarıyla ise toplamda yedi çeşit tavaf bulunmaktadır. Bu çeşitler şunlardır:
- Kudüm Tavafı
- Ziyaret Tavafı
- Veda Tavafı
- Umre Tavafı
- Nezir Tavafı
- Nâfile Tavafı
- Tahiyye Tavafı
Her ne kadar bu tavafların hükmü ve isimleri farklı olsa da, yapılışları, farzları (şartları ve rükünleri), vacipleri ve sünnetleri açısından benzerlik göstermektedir.