Her yıl 6 Ekim’de, İstanbul’un düşman işgalinden kurtuluşu coşkuyla anılmaktadır. Bu özel günün tarihçesi ve önemi, pek çok vatandaş tarafından merak edilmekte ve araştırılmaktadır. Peki, 6 Ekim tarihinde tarihte neler yaşandı? İşte detaylar…
6 EKİM’DE NE OLDU, ÖNEMİ NEDİR?
İtilaf Devletleri donanmaları, 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’na dayanarak, 13 Kasım 1918’de Haydarpaşa önlerine demirleyerek İstanbul’a girdi. Bu fiili işgal, 16 Mart 1920’de resmi bir işgal sürecine dönüştü. Türk Ordusu’nun İzmir’e girmesinin ardından, Fahrettin Paşa komutasındaki 5. Süvari Kolordusu, İtilaf Devletleri’nin kontrolündeki tarafsız bölgeye doğru ilerlemeye başladı. Bu gelişmeler üzerine, Müttefik kuvvetlerde bulunan Fransız ve İtalyan birlikleri hemen geri çekilme kararı aldı.
Çanakkale’de bulunan İngiliz birlikleri ise General Harington’un emriyle savunma pozisyonuna geçti. O dönemde, İngiltere, Ankara Hükûmeti ile anlaşma yolları aramaya başladı. Ankara Hükûmeti, İstanbul ve Çanakkale Boğazı’nın denetimini talep etti. Ancak İngiltere Başbakanı Lloyd George, bu talepleri reddetti ve birliklere savaş pozisyonu almaları emrini verdi. Fakat Harington, ateş açılmaması yönünde bir emir verdi. Türk birlikleri, İngiliz direnişiyle karşılaşmadan tarafsız bölgeye girerek Çanakkale Boğazı’na doğru ilerlemeye devam etti. Türklerle savaşılmasını istemeyen Winston Churchill’in liderliğindeki bir grup bakan istifa etti.
Diğer taraftan, İzmir’in Kurtuluşu’ndan sonra Damat Ferit Paşa, 21 Eylül 1922’de ülkeden kaçtı. Mudanya Mütarekesi gereği Trakya topraklarının teslimi yapılırken, Türkiye’yi temsil edecek kişi olarak Mustafa Kemal Paşa’nın isteğiyle Refet Paşa; İstanbul komutanı olarak da Millî Müdafaa Umumi Katibi Selahattin Adil Paşa görevlendirildi. Refet Paşa, 19 Ekim tarihinde TBMM Muhafız Grubu’ndan 100 kişilik bir kuvvetle Gülnihal vapuruyla Mudanya’dan ayrılıp İstanbul’a geldi. Ardından “İstanbul Komutanı” sıfatıyla Selahattin Adil Paşa, 81. Alay ile İstanbul’a girdi. Ancak, Refet Paşa ve Selahattin Adil Paşa’nın İstanbul’a gelmesine rağmen işgal sona ermedi. Çünkü mütarekeye göre işgal kuvvetleri, barış antlaşması imzalanmasından hemen sonra İstanbul’u boşaltacaktı.
24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasının ardından, 23 Ağustos 1923 itibarıyla İtilaf kuvvetleri İstanbul’dan ayrılmaya başladı. Son İtilaf birliği ise, 4 Ekim 1923 tarihinde Dolmabahçe Sarayı önünde düzenlenen bir törenle Türk bayrağını selamlayarak şehri terk etti. Nihayet, 6 Ekim 1923’te Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu İstanbul’a girdi ve işgal resmi olarak sona erdi. Böylece, işgal süreci toplamda 4 yıl, 10 ay ve 23 gün sürdü. Her yıl 6 Ekim, İstanbul’un kurtuluş günü olarak kutlanmaya başlandı.
İSTANBUL’UN KURTULUŞUNUN KAÇINCI YILI?
Bu yıl, İstanbul’un düşman işgalinden kurtuluşunun 101. yılı. 16 Kasım 1918’de işgale uğrayan İstanbul, 4 yıl 10 ay 23 gün süren zorlu bir esaretin ardından 6 Ekim 1923’te özgürlüğüne kavuştu. Her yıl 6 Ekim, İstanbul’un kurtuluş günü olarak belirlenmiş ve kutlanmaya devam edilmektedir.
